Rapport adviescommissie
De Adviescommissie uitvoering Programma Luchtruimherziening heeft haar rapport aangeboden aan minister van Infrastructuur en Waterstaat Robert Tieman en staatssecretaris van Defensie Gijs Tuinman. De commissie concludeert dat een nieuwe indeling van het Nederlandse luchtruim nuttig en noodzakelijk is. Wel geeft de commissie aan dat de gevolgen voor de leefomgeving goed in beeld moeten worden gebracht, dat is nu nog onvoldoende het geval.
De commissie toetste drie doelstellingen van de Luchtruimherziening:
- het creëren van een groter militair oefengebied voor de F-35 in het noorden van Nederland;
- het realiseren van kortere, efficiëntere vliegroutes waardoor uitstoot van emissies afneemt;
- het creëren van een basis om het programma Hoger Naderen in te voeren.
Militair oefengebied nuttig en noodzakelijk
De commissie concludeert dat de nut en noodzaak van het militaire oefengebied er inderdaad is: de F-35 is een ander toestel dan de F-16. De F-35 vliegt hoger, kijkt verder en kan wapensystemen over grotere afstand in zetten. Om dat te kunnen oefenen is een groter gebied nodig. Dit verhoogt de kwaliteit en inzetbaarheid van de krijgsmacht. De commissie is ook gevraagd de geopolitieke context mee te wegen. De commissie concludeert dat deze context, in het bijzonder de inval in Oekraïne door Rusland, de urgentie van het creëren van een nieuw oefengebied vergroot. De commissie beveelt daarom ook aan om te bezien of de Luchtruimherziening sneller ingevoerd kan worden.
Doelstellingen leefomgeving luchtruimindeling
De commissie concludeert dat het terugdringen van emissies door het maken van kortere, efficiëntere routes niet wordt behaald. Ook concludeert dat de commissie dat de nieuwe luchtruimindeling over het geheel genomen geluidsneutraal is. De nieuwe luchtruimindeling veroorzaakt wel verplaatsing van geluid en emissies. De commissie concludeert dat deze effecten nog onvoldoende goed in beeld zijn en beveelt aan dit alsnog te doen, voordat tot besluitvorming over de luchtruimindeling wordt overgegaan.
Doelstellingen leefomgeving programma Hoger Naderen
Het programma Hoger Naderen houdt in dat vliegtuigen continu dalen naar luchthavens, via vaste routes en met zo weinig mogelijk motorvermogen. Het doel hiervan is geluid en emissies te beperken. De commissie stelt vast dat de nieuwe indeling van het luchtruim nodig is om dit programma mogelijk te maken. De commissie adviseert de effecten voor de leefomgeving onder de vaste routes goed in beeld te brengen voordat tot besluitvorming over wordt gegaan en daarbij ook het effect van de concentratie van vliegverkeer mee te nemen. Ook adviseert de commissie om realistische verwachtingen te communiceren over de te boeken geluidswinst.
Permanent programma en participatie
De herinrichting van het luchtruim is een ingewikkeld en langdurig proces. De commissie adviseert daarom om van de Luchtruimherziening een permanent programma te maken om zo te blijven werken aan verbeteringen in de leefomgeving. Transparantie en een open gesprek met belanghebbenden zijn daarbij cruciaal.
Voor het rapport voerde de commissie in de afgelopen vijf maanden gesprekken met deskundigen en vertegenwoordigers van diverse organisaties, raadpleegde vele documenten en organiseerde expertsessies. De Klankbordgroep waarin vertegenwoordigers van de belangrijkste belanghebbenden zitting hadden, hielp bij het opstellen van de onderzoeksagenda.
Den Haag, 18 november 2025 –
Aanbiedingsmoment rapport adviescommissie luchtruimherziening aan Robert Tieman
Minister van Infrastructuur en Waterstaat en Gijs Tuinman, Staatssecretaris van Defensie